Oficjalny serwis Urzędu Miasta w Brzegu

Walki o Brzeg trwały od 21 stycznia 1945 r. Bezpośredni szturm na miasto oddziały Armii Czerwonej rozpoczęły 5 lutego 1945 r. Rozkaz zdobycia Festung Brieg otrzymała 78. Dywizja Piechoty 33. Korpusu Piechoty Gwardii dowodzona przez majora A.G. Motowa. Atak rozpoczął się siłami dwóch batalionów od strony wsi Zielęcice, na zachód od Brzegu. Próba wdarcia się do miasta nie powiodła się. Dowódca 397. Dywizji Piechoty generał I.N. Pankratow zadecydował wówczas o obejściu Brzegu od południa i zaatakowaniu go od strony wsi Skarbimierz i Żłobizna. Rozpoczął się drugi szturm na miasto. Obroną Brzegu faktycznie dowodził dotychczasowy adiutant komendanta Brzegu płk Knittera – Max Pietruszka.
Nocą z 5 na 6 lutego nastąpił zmasowany atak artyleryjski na miasto. Na swoim stanowisku trwał adiutant komendanta Pietruszka, który decyzje dotyczące losów twierdzy konsultował z pułkownikiem w stanie spoczynku Reimanem i dwoma majorami. 5 lutego do siedziby obrony miasta dotarł, wzięty wcześniej przez Rosjan do niewoli, oficer policji z wezwaniem do poddania się i z warunkami kapitulacji. Po naradzie podjęto decyzję o przyjęciu warunków strony rosyjskiej. Pułkownik Reiman odmówił wraz z dwoma innymi majorami podpisania aktu kapitulacji, argumentując, że może uczynić to tylko osoba będąca faktycznym komendantem twierdzy. W tym wypadku akt poddania miasta podpisał Pietruszka. Załoga twierdzy Brzeg poddała miasto w wyznaczonym przez stronę sowiecką terminie – 6 lutego około godziny 7.20.
Według oficjalnych danych straty nacierającej na miasto 78. Dywizji Piechoty wyniosły 400 zabitych. W walkach ulicznych zginęło około 800 szeregowców, podoficerow i oficerów niemieckich. Do niewoli dostało się około 2 800 żołnierzy (według relacji rosyjskich 2117 i 25 oficerów).
W zajętym przez Rosjan Brzegu ustanowiona została radziecka komendantura wojenna z generałem Petrenką jako komendantem wojennym. Po Petrence komendantem wojennym mianowany został major Ryskin.

Opracowano na podstawie: Historyczne dziedzictwo Ziemi Brzeskiej. Historia lokalna na przykładzie wybranych powiatów, miast i gmin, Brzeg 2005. Zdjęcie pochodzi z portalu www.waralbum.ru. Zniszczone niemieckie samobieżne działo polowe Sd.Kfz. 165 Hummel na skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Jana Pawła II i Piastowskiej.