Oficjalny serwis Urzędu Miasta w Brzegu

W związku z kończącymi się pracami rozbiórkowymi Pomnika Zwycięstwa położonego przy Placu Bramy Wrocławskiej w Brzegu i pytaniami jakie wpływają w tej sprawie, przedstawiamy stanowisko Pana prof. dr hab. Krzysztofa Kawalca, Dyrektora Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu dotyczące tego pomnika, w związku z wejściem w życie z dniem 21 października 2017r. ustawy z 22 czerwca 2017r. stanowiącej nowelizację ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

„Informuję, że zgodnie z art. 5a. nowelizowanej ustawy ‘Pomniki nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób ustroju takiego propagować’. Pomnik Zwycięstwa w Brzegu upamiętnia żołnierzy Armii Radzieckiej (Czerwonej). W roku 1939 Armia Czerwona (Radziecka) uczestniczyła w agresji na Polskę. W latach 1939-1941 była jednym z narzędzi terroru i okupacji wschodniej połowy Rzeczypospolitej Polskiej. Po roku 1944 zajmowanie ziem polskich przez Armię Czerwoną (Radziecką) rozpoczęło nowy okres zniewolenia Polski. Wbrew nadziejom wielu Polaków oczekujących odbudowy wolnego kraju po likwidacji okupacji niemieckiej, Armia Czerwona (Radziecka) stała się siłą, która zapewniła ochronę dla realizacji przez ZSRR polityki agresji wobec Rzeczypospolitej Polskiej. W jej wyniku nastąpiła ponowna aneksja niemal połowy terytorium RP do ZSRR; zniewolenie całej reszty kraju i budowa w nim systemu komunistycznego w pełni zależnego od władz w Moskwie. Obecność Armii Czerwonej (Radzieckiej) w Polsce po roku 1944 uniemożliwiła odbudowę niepodległego Państwa Polskiego. Zajęcie ziem polskich przez Armię Czerwoną (Radziecką) zapoczątkowało zarazem nowy okres martyrologii narodu polskiego, zaznaczony setkami tysięcy pomordowanych, więzionych i wysyłanych do obozów koncentracyjnych na terenie Polski i ZSRR. W całym kraju Armia Czerwona (Radziecka) zaznaczyła swój szlak licznymi przejawami gwałtu i bezprawia, dotykającymi także obywateli polskich, a ziemie polskie stały się przedmiotem rabunku i dewastacji, dokonywanych przez wyspecjalizowane oddziały sowieckie, wywożące dobra ruchome i elementy infrastruktury do ZSRR.

Upamiętnianie sukcesów militarnych Armii Radzieckiej poprzez stojące w przestrzeni publicznej pomniki narusza przepisy w/w ustawy. Jeżeli pomnik nie jest wpisany do rejestru zabytków, wówczas zgodnie z art. 3.1 w/w ustawy: ‘Właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości, na której w dniu wejścia w życie ustawy znajduje się pomnik upamiętniający osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny lub propagujący taki ustrój w inny sposób, usuwa ten pomnik w terminie 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie’ ”.

Uprzejmie informujemy, że w związku z wyżej przytoczonym stanowiskiem, Gmina Brzeg podjęła stosowne działania w myśl przepisów ustawy z dnia 1 kwietnia 2016r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz.U. 2016, poz. 744, zm: Dz. U. z 2017r. poz. 1389, 2495), polegające na wykonaniu dokumentacji projektowej na rozbiórkę Pomnika Zwycięstwa, z uwagi na fakt, że pomnik ten był obiektem bardzo dużym, wykonanym ze zbrojonego betonu, położonym w sąsiedztwie zabytkowego Zamku Piastowskiego, będącego siedzibą Muzeum Piastów Śląskich, który uzyskał niedawno status Pomnika Historii, a ponadto hoteli i obiektów usługowych. Jego rozbiórka wymagała opracowania odpowiedniej dokumentacji projektowej umożliwiającej przeprowadzenie tego procesu w sposób nie powodujący szkód w sąsiednich obiektach. Ze względu na niekorzystne dla Gminy Brzeg zmiany w ustawie z dnia 1 kwietnia 2016r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, dotyczące wymaganego terminu rozbiórki, Gmina Brzeg nie mogła skorzystać z możliwości sfinansowania przez Wojewodę Opolskiego robót rozbiórkowych pomnika, z powodów o charakterze obiektywnym. W roku bieżącym, po wystąpieniu w dniu 18 marca do Prezesa IPN o pomoc finansową w realizacji wymogów ustawowych, w myśl przytoczonego powyżej stanowiska, IPN podjął się sfinansowania i przeprowadzenia rozbiórki pomnika.

Gmina Brzeg od 2016 r. czyniła starania związane z likwidacją tego pomnika, co potwierdza stosowna dokumentacja z IPN.